ایده های نوین برای بسته بندی غذا

بسته بندی مواد غذایی چیست؟

ساده ترین روش برای محافظت از مواد غذایی بسته بندی مناسب آن است. معمولاً بسته بندی از مواد غذایی در مقابل نفوذ عوامل خارجی و همچنین حفظ خواص داخلی آن محافظت می کند.

بسته بندی مواد غذایی عبارتند از؛ هنر و علم آماده سازی مواد غذایی برای انبار کردن و در نهایت فروش آن محصول . بسته بندی باید تا حد ممکن ساده و ارزان باشد ضمن اینکه اهداف اولیه بسته بندی یعنی خاصیت حفاظتی و جذابیت را نیز دارا باشد . از آنجایی که مواد بسته بندی توسط ماشین های مختلف فرایند می شوند بنابراین خواص دیگری نیز باید داشته باشند که عبارتند از ؛ نرمش ، قابلیت پذیرش چاپ ، قابلیت استفاده در ماشین های لفاف ، قابلیت دوخته شدن در حرارت ، شکل پذیری به کمک باد یا خلا و یا فناوری های حرارتی . خواص مطلوب دیگری که به ویژه از دیدگاه صنایع غذایی مهم هستند عبارتند از ؛ شفافیت، نفوذ پذیری یا غیر نفوذ پذیری محصول نسبت به بخار آب و گازهای دی اکسید کربن، اکسیژن و نیتروژن .اگر چه تعداد زیادی از مسائل فناوری مربوط به استفاده از مواد پلاستیکی در بسته بندی مواد غذایی از جمله مشکلاتی هستند که کلا به صنعت بسته بندی مربوط می شوند ، ولی برخی از مسائل مربوط به طبیعت ماده به کار رفته در بسته بندی هستند که باید مورد توجه قرار بگیرند . موفقیت کاربرد پلاستیک ها در بسته بندی نیاز به همکاری تولید کنندگان مواد غذایی ، سازندگان انواع پلاستیک ها ، طراحان و در نهایت مصرف کنندگان دارد. ملاحظات اقتصادی محدودیت های بیشتری را اعمال می کند ، زیرا مصرف کنندگان صرفا به دنبال کیفیت محصول هستند تا بسته بندی آن ها .

یکی از راه های حفظ بهداشت مواد غذایی، بسته بندی آن هاست، چرا که بسته بندی علاوه بر جلوگیری از نفوذ میکروارگانیسم در مواد غذایی، از ارتباط بی دلیل و دست کاری خریدار با مواد غذایی نیز جلوگیری می نماید. به همین منظور مناسب است برای جلوگیری از انتقال آلودگی از فرد به مواد غذایی، از دست زدن فرد آلوده به ماده غذایی جلوگیری شود.

در برخی از فروشگاه ها، همزمان علاوه بر مواد غذایی نظیر سبزیجات (که برگ های آن می تواند به شدت آلوده باشد)، سایر مواد غذایی مثل گوشت، مرغ و ماهی (که به شدت فساد پذیر هستند) نیز به فروش می رسد، لذا در چنین فروشگاه هایی بسته بندی مواد غذایی سریع فاسد شدنی (نظیر گوشت، مرغ و ماهی) از آلودگی این مواد جلوگیری می نماید.

مواد غذایی دارای دو ویژگی اساسی می باشند:

• اول: فصلی بودن تولید
• دوم: فساد پذیر بودن آن ها

این درحالی است که انسان ها به منظور رفع نیاز تغذیه ای و تداوم حیات خود، احتیاج به مصرف مواد غذایی در طول سال دارند به همین دلیل لحاظ بسته بندی مواد غذایی از اهمیت خاصی برخوردار است. امروزه روش های مختلف بسته بندی به همراه روش های نوین نگهداری مواد غذایی نقش بسزا و کارآمدی در صنایع غذایی ایفا می کنند.

به نحوی که بسته بندی مواد غذایی به صورت علمی و با تکنیک های خاص خود صورت می گیرد و جزء صنایع پیشرفته محسوب شده که می توان به بسته بندی گروه های نان و شیرینی، فرآورده های لبنی، فرآورده های گوشتی، مواد غذایی منجمد، مواد غذایی خشک، میوه، غلات، شکلات، قهوه و غیره اشاره نمود.

اهداف اصلی از بسته بندی مواد غذایی:

• اول: مهم ترین هدفی که در بسته بندی محصولات غذایی مد نظر است افزایش طول عمر نگهداری محصول می باشد.
• دوم: محافظت ماده غذایی از عوامل فساد درونی و بیرونی و اکسیده شدن
• سوم: حمل و نقل بهتر و آسانتر مواد غذایی- بازاریابی بهتر
• چهارم: اهمیت بسته بندی مواد غذایی و نقش آن در بهداشت، کاهش ضایعات، جلب مشتری
• پنجم: تکنولوژی بسته بندی نه تنها توانست طول عمر ماده غذایی را افزایش دهد بلکه این امکان را به وجود آورد که در کشوری نظیر آمریکا ۴ درصد مردم آن بتوانند با فعالیت خود نه تنها غذای همه مردم این کشور را تأمین کنند بلکه مقادیر مشابهی از محصولات را به خارج صادر نمایند.

طرح گرافیکی بسته‌ بندی مواد غذایی چگونه باید باشد؟

اجراء بصری و گرافیکی در بسته بندی یک محصول غذایی، باید بتواند علاوه بر اطلاع رسانی و معرفی نقش تبلیغی و بازاریابی را نیز برای محصول درون خود ایفا نماید. هر بسته می تواند به طور مستقل مانند یک بروشور پوستر و استند نمایش و غیره عمل کند. یعنی چنان كامل و جذاب و آگاهانه طراحی شده باشد تا بتواند خریداری را که محصول را نمی شناسد و در مورد آن اطلاعات کافی ندارد، ترغیب به خرید کند. به بیان دیگر بسته بندی موفق باید خود، محصول خود را بفروشد .

چنین دیدگاهی به بسته بندی، آن را به محصولی پویا و با ارزشی مستقل از محصول داخل آن تبدیل می نماید و آن را شایسته توجه، تحقیق و صرف انرژی بیشتر در طراحی می کند .

به منظور دستیابی به تمام مشخصات ذکر شده، طراح گرافیک نه تنها باید طرح بسته بندی را به طور کامل بررسی کند، بلکه باید وضعیت آن را پس از چیدن در قفسه در کنار تعداد زیادی از محصولات مشابه و غیر مشابه نیز پیش بینی کند. قدم اول جلب توجه مخاطب به محصولات قرار داده شده در قفسه فروشگاه، قدم دوم جلب رضایت مشتری زمانی که یک بسته از محصول را در دستان خود دارد و قدم سوم حفظ رضایت مشتری تا زمان مصرف محصول و دور انداختن بسته بندی آن است.

مواد مورد استفاده در بسته بندی غذایی:

مواد بسته بندی شده طوری طراحی شده اند که با سرعت های نفوذ پذیری معینی و همخوانی با سرعت تنفس سبزی های بسته بندی شده می توانند ورود اکسیژن را به داخل بسته بندی کنترل کنند و اجازه بدهند تا دی اکسید کربن خارج شود .مواد بسته بندی همچنین دارای استحکامی هستند که به راحتی ضربات مکانیکی مرحله توزیع مواد غذایی را تحمل نمایند .
مواد نامبرده شده در حد وسیعی برای بسته بندی مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرند :

• کاغذ و محصولات کاغذی پوششدار
• محصولات سلولزی _ سلوفان فلزات
• ورقه حلبی ، آلومینیوم ، فولاد زنگ نزن ، مفرغ
• انواع سرامیک
• شیشه
• لاستیک
• پلاستیک
• ترکیبات دیگر همانند چوب ، پارچه وغیره

اغلب مواد فوق سال هاست که استفاده می شوند و در این مدت مشکل عمده در بسته بندی مواد غذایی به وجود نیاوردند . روش قدیمی حمل چای در صندوق های چوبی دیگر مورد استفاده نیست و در مقابل استفاده از سرامیک لعابدار نسبت به ظروف فلزی مانند سرب و کادمیوم باعث کاهش آلودگی می شود . از سوی دیگر پلاستیک ها که امتیازات زیادی به عنوان مواد جدید بسته بندی دارند مواد غذایی را در تماس با گستره وسیعی از مواد مختلف شیمیایی قرار دهند که قبلا تجربه نشده بودند . این مسئله از این جهت بیشتر مورد توجه قرار گرفته است که مواد بسته بندی به مدت زیادی در مجاورت مواد غذایی قرار می گیرند.

عوارض ناشی از آلودگی مواد غذایی:

تعریف سازمان بهداشت جهانی از بیماری ناشی از غذا به این صورت است:

بیماری هایی که ماهیت عفونی یا سمی دارند و عامل آن از راه غذای مصرفی وارد بدن انسان می شود. هر فردی در معرض ابتلا به چنین بیماری هایی قرار دارد. غذا به عنوان منبع تولید انرژی در بدن اگر دچار آلودگی باشد، می تواند منشاء بیماری های مختلف و در رأس آن ها بیماری های گوارشی و مسمومیت های غذایی در انسان باشد. عوارض ناشی از غذا، یکی از شایع ترین و شدید ترین مشکلات بهداشت عمومی در جهان امروز است، که بر زندگی انسان ها، بار سنگینی تحمیل کرده اند. این آلودگی ها معمولاً به دلیل تهیه، نگهداری و حمل و نقل نامناسب ماده غذایی بروز می کند.

مسمومیت غذایی: عوارض ناشی از مصرف مواد غذایی آلوده را اصطلاحاً مسمومیت غذایی می نامند.

عوارض ناشی از آلودگی مواد غذایی بر اساس مکانیسم عمل به چهار گروه تقسیم می شود:

• اول: عفونت های غذایی
• دوم: مسمومیت های غذایی
• سوم: عوارض حاصله از انگل ها
• چهارم: عوارض حاصله از مواد افزودنی